33 tuổi, gạt đi những niềm vui ngắn hạn, Bùi Hải Nam rời vị trí Phó chủ tịch quản lý thông tin HSBC Singapore, Giám đốc Thương mại Lazada Việt Nam… để bước cả hai chân vào “tàu lượn siêu tốc” mang tên khởi nghiệp, với Datamart.
Bùi Hải Nam và Datamart được vinh danh quán quân tại Cuộc thi Start-up Việt 2018.
1. Trông Bùi Hải Nam như một chàng sinh viên năm thứ ba đại học, hơn là dáng vẻ của một ông bố 2 con.
Từ dân chuyên toán – tin Trường đại học Tổng hợp Hà Nội, sau khi đạt học bổng, Hải Nam theo học ngành dịch vụ tài chính tại Trường đại học Quản lý Singapore (SMU). Đó là đầu năm 2000, khi nói đến ngân hàng hay tài chính, người trẻ háo hức về sự sang chảnh. Và Nam không ngoại lệ.
Trước khi trở thành Trưởng nhóm phân tích tại Credit Suisse AG Singapore, Nam từng làm việc tại Ngân hàng DBS 1 năm, rồi ngồi vị trí Giám đốc phân tích kinh doanh tại Techcombank 2 năm tại Hà Nội, trước khi đảm nhận chức Phó chủ tịch quản lý thông tin tại HSBC Singapore.
Với một người có tư duy phản biện và khả năng giải quyết vấn đề như Nam, mục tiêu là các vị trí quản lý cấp cao không phải việc khó thực hiện. Nhưng, khi đạt được, Nam không thấy thỏa mãn.
“Những ngày cuối cùng ở HSBC của tôi chán nản thật sự. Lê bước đến văn phòng, leo lên các vị trí chỉ là niềm vui ngắn hạn, chứ không phải nấc thang bước lên thiên đường. Thời điểm ấy, tôi không biết mình muốn gì”, Hải Nam nói.
Cứ cho là đặt mục tiêu sai, thì khoảng thời gian phải trả giá là rất dài. Nam đã mất 7 năm để nhận ra, còn nhiều thứ quan trọng trong cuộc đời, chứ không chỉ là nắm bắt cơ hội thăng tiến tiếp theo.
Rồi sức hấp dẫn của thương mại điện tử kéo Nam trở lại với thực tế. Sau một năm ở vị trí Giám đốc chiến lược và kế hoạch của Lazada Singapore, cùng việc thành lập một nhóm chuyên gia tư vấn và phân tích chiến lược, Nam trở thành Giám đốc thương mại Lazada Việt Nam từ tháng 1/2016. “Làm việc tại Lazada để tôi học làm start-up, bởi đây là môi trường mà thất bại – bật dậy, thất bại – bật dậy rất nhanh”, Nam nói.
Đây là lý do dù khi điều hành Datamart đầy áp lực, nhưng Nam không phải cố gắng yêu việc đang làm. Hơn thế, Datamart còn là sự giao thoa giữa tình yêu giải toán, phân tích dữ liệu được hình thành từ khi là học sinh chuyên Trần Phú – Hải Phòng. “Hôm qua, tôi ngồi phân tích dữ liệu cho khách hàng. Giống như người làm toán, khi giải được thì sướng, không có từ nào tả hết”, Nam nói.
Tất cả đồng sáng lập của Datamart chơi cùng và làm với nhau từ lâu. Dù gặp nhau ở mỗi giai đoạn khác nhau, nhưng 36 thành viên Datamart đã tập hợp quanh bài toán làm sao để hỗ trợ các nhà bán lẻ truyền thống sử dụng thành thạo và quản lý cửa hàng trực tuyến của mình thông minh, hiệu quả hơn.
Khi bắt đầu Datamart, Nam nói đùa rằng, đây là đội ngũ đồng sáng lập đều có IQ trên 150. Sau đó, Nam mới nhận ra, IQ chỉ là một yếu tố nhỏ để thành công.
“Chúng tôi đặt niềm tin vào nhau và nhận thức rõ, start-up không phải màu hồng, sẵn sàng chịu mọi gian khó để giải quyết vấn đề”, Nam tự hào và nhớ như in đêm giao thừa năm 2017, khi mỗi người một nơi, vừa làm thêm vài dự án, vừa hỗ trợ khách hàng Datamart để tích luỹ, chuẩn bị cho ngày thành lập Công ty vào 5 tháng sau đó.
2. Bùi Hải Nam vừa soạn và gửi đi 38 email xin lỗi đến từng khách hàng của Datamart, bởi hệ thống quá tải sau khi Dự án trở thành quán quân Cuộc thi Start-up Việt 2018. Giỏi tính toán, nhưng việc này nằm ngoài dự tính của đội ngũ vận hành.
“Sau cuộc thi, áp lực liên tục đổ về. Kỳ vọng của mọi người. Đối thủ “tỉnh giấc”… Hệ thống quá tải, đến mức tôi không thể gửi một email cho nhiều người như thông thường. Tôi muốn xin lỗi thật sự thành ý”, Hải Nam nói.
PowerSell là nền tảng do Datamart xây dựng nhằm hỗ trợ nhà bán hàng trên các trang thương mại điện tử mở rộng kinh doanh và tối ưu chi phí quản lý gian hàng bằng công nghệ tự động hoá và trí tuệ nhân tạo.
Trong 250.000 nhà bán hàng mà Datamart khảo sát, hầu hết đều muốn bán đa kênh, nhưng khó khăn là mỗi sàn thương mại điện tử đều có hệ thống, quy trình vận hành khác nhau. Nếu một nhà bán hàng có 500 sản phẩm trên 5 sàn, thì khi điều chỉnh giá, phải click ít nhất 2.500 lần.
PowerSell tự động phân tích thị trường, sản phẩm và tình hình kinh doanh của nhà bán hàng, từ đó đưa ra tư vấn bán hàng tốt hơn (nên bán sản phẩm nào, giá bao nhiêu, khi nào cần nhập hàng…).
Sau hơn 1 năm phát triển, dự án đã đạt điểm hoà vốn, hỗ trợ 4.500 nhà bán hàng quản lý 5 triệu sản phẩm trên các sàn. Nhóm khách hàng này đã bán đi hơn 45.000 đơn hàng mỗi ngày.
Vào ngày 1/11/2018, các nhà bán hàng trên đã bán 330.000 đơn hàng. Trong số này, 10% đã trả phí cho PowerSell. Và PowerSell chỉ tính phí với các nhà bán hàng bán hơn 1.000 đơn hàng một tháng.
Chắc chắn, những “ly cocktail” truyền thông đầy náo động hay hàng chục lời đề nghị đầu tư hấp dẫn không phải là mục đích Datamart tham gia cuộc thi này. Vượt qua quá trình cọ xát, họ muốn tìm kiếm đối tác địa phương cho chiến lược mở rộng kinh doanh ngoài Việt Nam.
Họ nhắm đến 2,5 triệu nhà bán hàng nhỏ, lẻ khu vực Đông Nam Á, với mức tăng trưởng 30% mỗi năm và tạo ra thị trường có giá trị khoảng 90 triệu USD trong 5 năm tới. Hải Nam dẫn chứng số liệu này từ Google và Temasek.
“Nhiều ông lớn tham gia thị trường này, nhưng hầu như chỉ giải quyết vấn đề quản lý bán hàng. Còn PowerSell giải bài toán làm thế nào phân tích kinh doanh, đưa ra tư vấn bán hàng, đồng thời tự động tất cả hoạt động này”, Hải Nam so sánh và đánh giá, lúc này, họ chưa có đối thủ trực tiếp.
Ở mỗi quốc gia Datamart xuất hiện đều cần sự đồng hành từ ít nhất một đối tác am hiểu văn hoá bản địa. “Chúng tôi là start-up non trẻ, đội ngũ còn mỏng. Sản phẩm đã nhiều lần được đập đi, xây lại và phải luôn cải tiến. Ưu tiên hàng đầu của chúng tôi là tìm kiếm đối tác địa phương ở các nước trong khu vực Đông Nam Á, để hình thành ‘đàn sói’ cho việc mở rộng quy mô”, Hải Nam nói.
Cả đội ngũ của Datamart hiểu rõ, những điều tốt đẹp trong kinh doanh không bao giờ đến từ một người, mà bởi một đội nhóm.
Hành trình ra biển mới chỉ bắt đầu, mà biển lớn thì toàn cá mập. Nhưng tôi tự hào vì những gì anh em đã đi được cùng nhau.
Bùi Hải Nam
Đã có không ít lời đề nghị đầu tư, nhưng Datamart vẫn cân nhắc và chỉ kỳ vọng lợi nhuận 3 triệu USD trong 5 năm tới. Nhiều nhà đầu tư đánh giá con số này còn thấp. Datamart thì muốn tập trung mở rộng đối tác địa phương hơn là mục tiêu tăng trưởng lợi nhuận nóng.
Điều Hải Nam tự tin nhất ở Datamart không phải là số khách hàng trả phí, mà là đội ngũ nhân sự cùng chia sẻ 2 niềm đam mê, với thương mại và cùng đi tìm câu trả lời, làm thế nào để đem sức mạnh của dữ liệu hỗ trợ hàng triệu nhà bán hàng nhỏ lẻ.
Họ đã xây dựng được 2 lợi thế trong hơn 1 năm qua. Một là, lịch sử dữ liệu về thay đổi giá bán, khuyến mãi… của hơn 60 triệu sản phẩm trên tất cả sàn thương mại điện tử tại Việt Nam. Hai là, từ lượng “dấu vết số” này, xây dựng thuật toán phân tích, tự động tư vấn cho các nhà bán hàng.
Sau Việt Nam và Philippines, Indonesia và Thái Lan sẽ là mục tiêu kế tiếp của PowerSell trong chiến lược phủ sóng Đông Nam Á, với văn phòng tại 6 nước. Họ kỳ vọng ít nhất 3 thị trường thành công. Đó là bài toán đến lúc này họ chưa đưa ra được lời giải, nhưng “cứ đi đúng hướng, ắt sẽ tới”.
“Thành công là PowerSell có lượng khách hàng đủ lớn, đủ khả năng chi trả cho hoạt động kinh doanh của họ”, Nam lý giải.
Dù chưa ước tính giá trị công ty sẽ thế nào trong năm 2019, nhưng nếu dựa trên tỷ lệ mà một nhà đầu tư duy nhất sắp rót vốn vào, thì khả năng đến cuối năm, giá trị Datamart sẽ đạt ít nhất 10 triệu USD.
3. Mỗi người đều có một vết thương lòng, một số giấu trong ánh mắt, số khác lại giấu trong nụ cười. Trên gương mặt của Hải Nam là nụ cười thường trực. Nam khác những đứa trẻ bình thường. Chân trái của Nam không gập được từ khi biết đi cho đến lúc 15 tuổi và phải phẫu thuật. Di chứng để lại là cái chân ấy chỉ bằng 2/3 người đồng trang lứa.
Từng bị kỳ thị, lâu dần quen. Khi bước sang được phía bên kia của sự hạnh phúc, có lúc ngoảnh lại, Nam hiểu rõ mình đã may mắn giữa hai ranh giới như thế nào. Nam có sức khoẻ, gia đình và đặc quyền được sống trong một đất nước tự do, an toàn. Đây là những điều nhiều người có, nhưng vờ đi hoặc ít coi trọng.
Nam vừa hoàn thành hành trình chạy ở Sapa, điều mà Nam đã từng không dám mơ. Rõ ràng, nếu cố gắng, ta có thể làm được nhiều điều kỳ diệu cho bản thân.
24 tiếng đồng hồ mỗi ngày trôi qua, Nam sống không hời hợt với cả đam mê giải toán và đưa con đi học mỗi ngày.
Ở tuổi 34, Nam đã làm và tiếp tục để lại những thành quả mà Nam gọi là di sản. Kế hoạch trở thành ông giáo làng khi về già của Bùi Hải Nam chỉ vừa bắt đầu…
Datamart 18 tháng trong trí nhớ của Bùi Hải Nam
13 tháng tài khoản Công ty không còn một đồng vào cuối tháng. Số dư chưa bao giờ đủ cho tháng sau.
9 người xin nghỉ việc ngay trong tuần đầu tiên, 4 anh em sau đó quyết tâm ở lại chiến đấu cùng mọi người.
9 anh em rời xa gia đình, vợ con, bạn bè ở Hà Nội vài tháng để vào giúp sức.
Nhiều anh em ngủ lại công ty nhiều hơn ở nhà, OT (over time) liên tục.
Sản phẩm phải đập bỏ 3 lần trong vòng 1 năm.
