Khởi đầu ly kỳ của 3 Nhà sáng lập PlayAh!: Lập 2 Facebook để giấu gia đình chuyện khởi nghiệp làm bao cao su, từ chối khi được bày chơi chiêu ‘tự mua tự đánh giá 5 sao’

PlayAh! khởi sự đầu năm 2022 bởi sự hợp lực của 3 bạn trẻ là Cù Đức Huy, Phan Thị Khánh Ly và Hoàng Ngọc Anh. Trước đó, cả ba vừa là đồng nghiệp vừa là các quản lý cấp cao ở Unilever Việt Nam. Hiện Cù Đức Huy đảm nhiệm vai trò CEO, Khánh Ly là CMO và Ngọc Anh là COO của PlayAh!. Có thể background tốt của 3 Nhà sáng lập chính là một trong những nguyên do quan trọng khiến Shark Erik Jonsson quyết định xuống deal trên chương trình Shark Tank Việt Nam 2023.
Theo chia sẻ trên chương trình Shark Tank Việt Nam 2023, PlayAh! đạt doanh thu 800 triệu đồng trong năm 2022, lỗ 10%. Tuy nhiên, sang năm 2023, doanh số công ty đã lên tới 4,5 tỷ đồng và đến điểm hòa vốn cũng như tăng trưởng 8 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Mục tiêu doanh thu của PlayAh! đến hết năm 2023 là 8 tỷ đồng, tương ứng mức tăng trưởng hơn 10 lần.

Mặc dù doanh nghiệp mới chỉ tròn 2 năm tuổi, nhưng chia sẻ với chúng tôi, cả 3 Nhà sáng lập này đều cho rằng: 2 năm này dài gần bằng 5 năm trước đó của họ, nếu nhìn vào khối lượng công việc khổng lồ, cũng như những khó khăn và thách thức liên tục xuất hiện trong quá trình họ dẫn dắt dự án PlayAh! tiến về phía trước.

NHỮNG NỖI TRĂN TRỞ CỦA NHÀ ĐỒNG SÁNG LẬP NỮ KHÁNH LY

Ai là người nghĩ ra ý tưởng khởi nghiệp với bao cao su và người đó có phải dành thời gian để thuyết phục 2 đồng sự còn lại hay không?

Là một người có nhiều năm kinh nghiệm trong việc kinh doanh và phát triển kênh phân phối cho các mặt hàng tiêu dùng nhanh (FMCG), đồng thời là một chuyên gia trong lĩnh vực thương mại điện tử, Cù Đức Huy luôn duy trì thói quen nghiên cứu thị trường để tìm ra những ngách kinh doanh thú vị nhằm tư vấn cho các đối tác. Trong quá trình nghiên cứu, Huy đã phát hiện ra ngành hàng bao cao su, một ngách sản phẩm rất thiết yếu nhưng lại đang hoàn toàn bị thống trị bởi các thương hiệu quốc tế đắt đỏ.

Nghịch lý là thậm chí nhiều thương hiệu bán sản phẩm tại Việt Nam còn đắt hơn vài chục phần trăm so với giá sản phẩm của họ tại các thị trường đã phát triển như châu Âu, Mỹ, nơi mức sống và giá cả hàng hoá vốn đắt đỏ hơn Việt Nam rất nhiều lần.

Tò mò trước vấn đề này, Huy đã thuyết phục hai đồng nghiệp là Hoàng Ngọc Anh và Phan Thị Khánh Ly nghiên cứu về ngành hàng này. Trực giác mách bảo các bạn trẻ mình có thể làm được nhiều điều ý nghĩa nếu có thể tạo ra những sản phẩm với chất lượng tương đương các thương hiệu quốc tế, nhưng đưa đến tay người tiêu dùng với mức giá rẻ hơn đáng kể, vì có thể cắt giảm các khâu quảng cáo, nhân sự cồng kềnh đắt đỏ của các công ty đa quốc gia.

Khi đi sâu vào nghiên cứ, Khánh Ly phát hiện ra những con số gây sốc về thực trạng sử dụng những biện pháp an toàn của các bạn trẻ, khi độ tuổi có hành vi quan hệ tình dục ngày càng trẻ hoá, nhưng thói quen dùng biện pháp bảo vệ ở người trẻ vẫn còn rất ít, vì những lí do như ngại ngùng, xấu hổ, không dám mua, hay do các sản phẩm trên thị trường còn rất đắt đỏ.

Khi được gặp những bác sĩ ở các phòng khám sản khoa, tận mắt chứng kiến quá nhiều ca yêu cầu nạo phá thai ở lứa tuổi vị thành niên, được phỏng vấn nói chuyện với các bạn trẻ về lý do các bạn né tránh những biện pháp an toàn tưởng như đã rất phổ biến; Khánh Ly – thành viên nữ duy nhất của nhóm, đã rất rất bức xúc và thuyết phục hai đồng nghiệp phải nghiêm túc cũng như quyết tâm hơn trong việc biến ý tưởng này thành hành động cụ thể.

Quá trình tìm tòi thử nghiệm với sản phẩm gặp rất nhiều khó khăn khiến các thành viên nhiều lúc muốn bỏ cuộc. Khó khăn lớn nhất là làm việc được với những nhà máy lớn, chuyên sản xuất cho các thương hiệu quốc tế để họ chấp nhận phát triển những sản phẩm theo yêu cầu cao của nhóm.

Thứ hai là khó khăn trong khâu quảng bá. Tuy là một sản phẩm sức khoẻ thiết yếu và văn minh, nhưng các nền tảng quảng cáo phổ biến vẫn còn rất nhạy cảm với đề tài bao cao su vì sản phẩm mang hơi hướng 18+. Rất nhiều lần – các nội dung/clip quảng bá PlayAh! bị chặn hoặc xoá khỏi các nền tảng, dù hình ảnh và nội dung chỉ là sản phẩm bao cao su chứ không hề đề cập tới chủ đề nhạy cảm. Sản phẩm có tốt đến mấy mà không ai biết thì cũng không thể phát triển được!

Trong lúc tưởng như đã đi vào ngõ cụt, Hoàng Ngọc Anh nảy ra ý tưởng: ‘Tại sao chúng ta không tạo ra 1 sản phẩm bao cao su mà nhìn vào không ai biết là bao cao su. Nếu được vậy, sẽ không ai cảm thấy ngại ngùng khi mua hoặc khi cầm trên tay, hay khi nhìn thấy sản phẩm trên các nền tảng truyền thông?”.

Từ đó, những bao cao su PlayAh! được ngụy trang như những hộp trò chơi xinh xắn bắt mắt, đã ra đời. Không phụ lòng các Nhà sáng lập, vẻ ngoài độc đáo của PlayAh! Đã giúp sản phẩm được rất nhiều khách hàng trẻ chú ý và truyền miệng nhau, giúp thương hiệu nhanh chóng phát triển, thậm chí vượt mặt nhiều cái tên lớn để vào top 4 thương hiệu bán chạy nhất trên sàn thương mại điện tử.

Cả 3 có bị gia đình ngăn cấm ko khi khởi nghiệp trong lĩnh vực này? Nhất là bạn nữ Khánh Ly? Và mọi người đã dùng cách gì để thuyết phục gia đình?

Quá trình khởi nghiệp lúc đầu rất khó khăn. Thử thách không chỉ đến từ công việc kinh doanh như chia sẻ ở trên, mà còn khó khăn từ chính gia đình các thành viên. Bản thân 3 Nhà sáng lập vốn xuất thân từ các gia đình cơ bản, là nhân viên quản lý tại các tập đoàn đa quốc gia lớn, với mức lương tốt và ổn định, nên ý tưởng bỏ việc đi kinh doanh bị người nhà kịch liệt phản đối.

Khi bắt đầu làm PlayAh!, Đức Huy đang là quản lý cấp cao tại công ty thương mại điện tử lớn, đồng thời còn là trụ cột của gia đình với vợ và con trai nhỏ đang ở độ tuổi cần rất nhiều sự quan tâm cũng như điều kiện kinh tế ổn định từ ba mẹ. Khởi nghiệp với người độc thân đã khó, với một người chồng người cha còn khó hơn rất nhiều vì áp lực cơm áo gạo tiền hiện diện hằng ngày.

Vậy nên, Đức Huy đã dành rất nhiều thời gian để chuẩn bị một nền tảng tài chính tương đối cho tương lai bấp bênh phía trước khi mình toàn tâm toàn ý cho khởi nghiệp; đồng thời, anh cũng phải tìm cách thuyết phục để có sự tin tưởng – ủng hộ từ vợ với quyết định quan trọng này. Ví dụ, Đức Huy nói với vợ rằng: động lực lớn nhất để anh theo đuổi dự án PlayAh! là muốn thế hệ của con trai mình yêu đương có hiểu biết, văn minh, an toàn và có tinh thần trách nhiệm.

Trong tất cả, Khánh Ly là người gặp nhiều khó khăn hơn cả. Là con gái Huế – xứ sở được biết đến với những quan điểm gia giáo truyền thống được giữ gìn cẩn thận qua bao đời và cha mẹ thường không cởi mở khi bàn đến các vấn đề tình dục – tình yêu với con cái. Thậm chí, trong vài gia đình thì tình dục còn là đề tài cấm kỵ.

Vậy nên, khi mới bắt đầu làm PlayAh!, Ly luôn trong trạng thái sợ gia đình phát hiện và ngăn cấm. Thậm chí, cô còn phải lập hai tài khoản Facebook khác nhau – một là để duy trì hình ảnh đoan trang với người thân bạn bè và một để chia sẻ về các chủ đề yêu an toàn – PlayAh!. Rồi tới khi nghỉ việc để toàn tâm lo cho PlayAh!, Ly cũng phải giấu diếm để ba mẹ không lo lắng. Bởi ba mẹ người Huế thường thích con cái – nhất là con gái, làm công ăn lương có cuộc sống ổn định hơn là mạo hiểm khởi nghiệp.

Và phải sau một thời gian phát triển thương hiệu cũng như tiếp xúc với nhiều khách hàng trẻ tuổi, khi đi tư vấn cho các bạn rằng ‘đừng ngại ngùng mà hãy mạnh dạn sử dụng những sản phẩm an toàn, vì bảo vệ bản thân là trên hết’, đột nhiên Khánh Ly chợt nhận ra: nếu mình vẫn còn trốn tránh vấn đề và không dám nói cho gia đình về sản phẩm mà mình tâm huyết phát triển, thì mình không có tư cách đi tư vấn cho người khác!

Tới lúc đó, Khánh Ly mới thổ lộ với ba mẹ và chị đã rất bất ngờ trước phản ứng của mọi người, vì cả hai đều rất vui vẻ ủng hộ chứ không phải đối hay cấm cản như tưởng tượng. Thậm chí, ba mẹ và anh chị em trong gia đình còn tương tác trêu đùa vui vẻ với những “hộp game” PlayAh!. Chỉ đến lúc này, Khánh Ly với thật sự tin tưởng 100% vào con đường mà mình đang đi.

3 BÀI HỌC ĐẮT GIÁ NHẤT CỦA 3 NHÀ SÁNG LẬP PLAYAH!

Những bài học đắt giá nhất mà mọi người nhận được sau vài năm khởi nghiệp?

Mặc dù trước khi khởi nghiệp, cả ba đã có nhiều năm lăn lộn ở các tập đoàn lớn, nhưng câu chuyện khởi nghiệp nó khác biệt ‘một trời một vực’ với khi làm công ăn lương cũng như những gì cả ba đã dự đoán. Có 3 vấn đề mà chúng tôi muốn chia sẻ với những bạn trẻ sắp khởi nghiệp, để mọi người hình dung rõ hơn một chút về những thách thức mà mình phải đối mặt.

Thứ nhất, ở công ty lớn, mọi thứ đều có sẵn. Nôm na là khi chúng ta gia nhập một công ty, chúng ta sẽ có nguyên một bộ máy hùng hậu – gồm các phòng ban hậu cần như nhân sự, tài chính, kế toán với các đồng nghiệp đều là chuyên gia lâu năm trong các lĩnh vực, hỗ trợ. Vậy nên, chúng ta chỉ cần tập trung vào đúng chuyên môn của mình là đủ.

Nhưng khi khởi nghiệp, mọi việc to nhất hay nhỏ nhất đều đến tay Nhà sáng lập. Những ngày đầu, khi chưa có nhiều nhân viên, từ các thủ tục hành chính, tuyển dụng, kế toán, tới những việc không tên như sắp xếp dọn dẹp vệ sinh văn phòng, cả ba đều phải tự làm. Theo đó, có rất nhiều việc , chỉ khi mình bắt tay vào làm mới biết là mình không biết gì cả. Không ít lần, chúng tôi làm sai – làm hỏng và phải trả giá bằng rất nhiều công sức – tiền bạc. Chúng tôi thường đùa với nhau rằng: trước đây khi ở Tập đoàn, chúng tôi là sếp lớn từng đi đào tạo bao lứa nhân viên, giờ ra khởi nghiệp lại như các sinh viên mới ra trường vì phải ‘học vỡ lòng lại từ đầu’ rất nhiều thứ.

Thứ hai, chỉ những người sáng lập giỏi thôi là không đủ, muốn đi xa phải đi cùng nhau, phải xây dựng được đội ngũ chung chí hướng, chung tư duy, sẵn sàng chịu khó chịu khổ cùng nhau để đạt mục tiêu đã đề ra.

Trong giai đoạn khởi động, ba Nhà đồng sáng lập phải tự xử lý mọi chuyện, tuy mới và khó nhưng vẫn có thể làm được. Nhưng khi bắt đầu mở rộng đội ngũ, rồi tuyển dụng nhân viên, rất nhiều vấn đề ập tới khi nhân viên và sếp không đồng điệu. Là một công ty khởi nghiệp nhỏ, PlayAh! rất khó để tuyển dụng các nhân viên tài năng có kinh nghiệm lâu năm, do không thể cạnh tranh về mặt tài chính lương bổng với các tập đoàn lớn. Vậy nên, công ty bắt buộc phải đi theo hướng tuyển dụng – đào tạo các bạn trẻ có tiềm năng. Và đây là khi chúng tôi học được rất nhiều bài học mới trong cách đối nhân xử thế hay trong việc xây dựng quan hệ đội nhóm.

Rất nhiều khó khăn đã xuất hiện vì khoảng cách thế hệ trong tư duy làm việc hoặc trong việc các Nhà sáng lập có thể tạo ra giá trị gì khác ngoài tiền để giữ chân những nhân viên giỏi, cũng như việc xây dựng lộ trình phát triển kĩ năng/tư duy cho các bạn, để việc kinh doanh và trình độ đội ngũ cùng nâng cấp phát triển song song với nhau. Rất nhiều lần chúng tôi cũng gặp sai lầm trong tuyển dụng khi chọn những cộng sự không phù hợp và gây ra tổn thất lớn cả về tài chính lẫn thời gian cho doanh nghiệp.

Thứ ba, xây dựng thương hiệu mới, nhất là trong ngành hàng nhạy cảm như bao cao sư, sẽ cần nhiều thời gian để thuyết phục được người tiêu dùng tin tưởng vào Brand của mình. Sự kiên nhẫn là điều bắt buộc phải có!

Suốt nhiều tháng đầu, chúng tôi gần như không bán được hàng của mình; bởi rất nhiều người tiêu dùng xem sản phẩm vì tò mò với hình ảnh độc lạ của PlayAh!, nhưng họ vẫn không dám mua. Vì đây là mặt hàng khá nhạy cảm, dùng trên cơ thể nên người tiêu dùng rất e dè với thương hiệu mới. Rất nhiều người chỉ chúng tôi là phải chơi chiêu như ‘tự tạo ra những lượt mua ban đầu, tự đánh giá 5 sao để xây dựng hình ảnh uy tín’, thì mới dễ bán được hàng.

Đề nghị đó dù khá cám dỗ, nhưng cuối cùng đội ngũ sáng lập đã thống nhất với nhau là sẽ không dùng những cách không chính đáng để tạo uy tín cho thương hiệu, vì tôn chỉ kinh doanh của chúng tôi với PlayAh! là phải ‘đi từ cốt lõi là chất lượng thật, minh bạch và rõ ràng’. Trời cũng không phụ lòng người,

sau một thời gian chờ đợi, từ một hai đánh giá 5 sao ban đầu của những người khách đầu tiên mua vì tò mò; dần dần sản phẩm PlayAh! tích luỹ được nhiều hơn những lượt nhận xét tích cực của khách hàng, khiến việc kinh doanh dần trở nên sáng sủa và có tương lai hơn.

Tuy tốn rất nhiều thời gian, cũng như không có được tăng trưởng chóng mặt như nhiều đối thủ, nhưng chúng tôi rất hạnh phúc vì việc kinh doanh của PlayAh! phát triển rất bền vững, với tỷ lệ khách hàng quay lại và giới thiệu sản phẩm rất cao. Đúng như ông bà ta đã nói, có công mài sắt có ngày nên kim!

Cảm ơn 3 Nhà sáng lập!

Quỳnh Như