Startup cần chú ý quyền sở hữu trí tuệ ngay từ lúc khởi nghiệp. Ảnh: T.BA
Đó cũng chính là tài sản lớn nhất, giá trị nhất của các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo khi thực hiện quá trình khởi nghiệp. Thế nhưng, nhiều năm qua, có một thực trạng chung là các nhóm khởi nghiệp chỉ tập trung vào hình thành doanh nghiệp, kêu gọi vốn đầu tư, mà chưa nghĩ đến việc đăng ký quyền bảo vệ SHTT, vẫn còn “thờ ơ” với việc đăng ký SHTT…
80% startup chưa quan tâm đến SHTT
Theo ông Phan Ngân Sơn, Phó cục trưởng Cục SHTT (Bộ KH-CN), SHTT ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế – xã hội. Thực tế cho thấy giá trị tài sản trí tuệ có thể lớn hơn rất nhiều so với giá trị các tài sản hữu hình. Việc bảo hộ và khai thác hiệu quả giá trị tài sản trí tuệ góp phần thúc đẩy phát triển nền kinh tế, nâng cao năng lực, vị thế của các doanh nghiệp, tổ chức khoa học, giúp tạo ra các sản phẩm có giá trị lớn, có khả năng cạnh tranh cao trên thị trường trong và ngoài nước.
Hiện nay, tầm quan trọng của SHTT đối với các dự án khởi nghiệp sáng tạo là rõ ràng. Tại Mỹ, chỉ một vài thập kỷ trước, phần lớn tài sản của các doanh nghiệp là hữu hình, các tài sản vô hình như SHTT chiếm khoảng 20% tài sản doanh nghiệp. Tuy nhiên, đến năm 2005, tỷ lệ tài sản vô hình và hữu hình của doanh nghiệp về cơ bản đã bị đảo ngược; giá trị thị trường của S&P 500 (chỉ số chứng khoán dựa trên vốn hóa thị trường của 500 công ty giao dịch) là khoảng 80% tài sản vô hình và đến năm 2015, con số này là 87%.
Ở Việt Nam, hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đang phát triển ngày một mạnh mẽ. Tuy nhiên, các nhóm khởi nghiệp chỉ tập trung vào hình thành doanh nghiệp, kêu gọi vốn đầu tư, mà chưa nghĩ đến việc đăng ký quyền bảo vệ SHTT hoặc ngại đăng ký vì nhiều lý do. Hiện 80% doanh nghiệp khởi nghiệp chưa hiểu rõ tầm quan trọng của SHTT trong khởi nghiệp và có quá ít startup chú trọng đến việc đăng ký bảo hộ SHTT cũng như biết cách quản trị thương hiệu. Bởi vậy, các startup rất dễ bị “tổn thương” khi sớm phải đương đầu với việc tranh chấp, kiện tụng.
“Đôi khi điều này xuất phát từ sự thiếu hiểu biết về kiến thức bảo hộ quyền SHTT của các doanh nghiệp. Do đó, việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho xã hội về vai trò và sự gắn kết giữa đổi mới sáng tạo với SHTT là hết sức quan trọng”, ông Phan Ngân Sơn nhấn mạnh.
Vướng SHTT, tổn thất là rất lớn
Theo nghiên cứu của Cục SHTT, trên thực tế, chỉ có một số ít trường đại học có quan tâm về SHTT, đã đưa một số môn, một số chủ đề về SHTT vào trong quá trình đào tạo. Nhưng nội dung đào tạo để người học nhận thức rõ ràng, chính xác và hiểu sâu về quyền SHTT, có thể khai thác và ứng dụng được những quyền đó, xa hơn nữa là có ý thức sáng tạo ra các tài sản trí tuệ và tôn trọng quyền SHTT của người khác, lại chưa được đầu tư đúng mức. Nếu vướng phải các tranh chấp về SHTT khi ý tưởng kinh doanh đã lớn mạnh và đã có thành quả, thì sẽ có thể gây tổn thất rất lớn cho những người khởi nghiệp. Thậm chí ý tưởng kinh doanh có thể bị phá sản hoàn toàn, đây gọi là những thất bại không đáng có mà những người khởi nghiệp hoàn toàn có thể tránh khỏi nếu chuẩn bị trước.
Thời gian qua, Bộ KH-CN đã thực hiện một số dự án liên quan tới đào tạo chuyên sâu về SHTT, trong đó có dự án nâng cao nhận thức về đổi mới sáng tạo và SHTT trong cộng đồng sinh viên và doanh nghiệp khởi nghiệp. Ông Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, đào tạo và hỗ trợ, tư vấn thuộc Cục SHTT, cho biết Chương trình phát triển tài sản trí tuệ giai đoạn 2016-2020 đã và đang triển khai tích cực, góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tạo dựng, phát triển các tài sản trí tuệ của Việt Nam. Tính đến nay đã có 147 đặt hàng, rải đều ra các nhóm dự án, từ việc đào tạo, xây dựng mô hình tổ chức quản lý, quản trị tài sản trí tuệ nâng cao hiệu quả thực thi, đến dự án về thiết kế các gói tra cứu thông tin để phục vụ doanh nghiệp.
Thứ trưởng Bộ KH-CN Phạm Công Tạc cho biết, Bộ KH-CN và các cơ quan chức năng đang tập trung thúc đẩy bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp, phát triển và khai thác tài sản trí tuệ phục vụ phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế. Trong đó, phát triển mạnh mẽ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia, liên kết chặt chẽ với cộng đồng khởi nghiệp trong khu vực và quốc tế, biến khởi nghiệp sáng tạo thành một trong những động lực đột phá cho đổi mới mô hình tăng trưởng.
Tại diễn đàn công nghiệp “Các hợp chất có hoạt tính sinh học từ nguồn thiên nhiên
Việt Nam: Tiềm năng và ứng dụng” vừa diễn ra ở Hà Nội do Viện KH-CN Việt Nam – Hàn Quốc (VKIST) tổ chức, các diễn giả đã nhấn mạnh cần chú ý việc bảo hộ quyền SHTT. Đối với mỗi kết quả nghiên cứu có thể thương mại hóa, nên xem xét việc đăng ký bảo hộ quyền SHTT trước khi công bố bài báo. Cụ thể việc này, PGS-TS Lê Mai Hương, Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên, thừa nhận đây là bài học cho chính bà và nhóm nghiên cứu. Trước đó, nhóm đã đăng một bài báo quốc tế; sau đó, thông tin về nghiên cứu đã được sử dụng rộng rãi khi mà sản phẩm còn chưa được bán trên thị trường…
