Ngày 5/5 âm lịch hàng năm là ngày Tết Đoan Ngọ hay dân gian thường gọi là “giết sâu bọ”.
Trong quan niệm của người Việt xưa, trong bộ phận tiêu hóa thường có nhiều sâu bọ, mầm bệnh và chúng sinh trưởng mạnh nhất vào ngày mùng 5/5, cho nên phải diệt trừ chúng bằng các món ăn. Từ ý nghĩ đó mà trong ngày này nhân dân ta cũng có những phong tục mang đậm bản sắc văn hóa Việt.
Nếu có dịp lượn lờ các khu chợ ngày này, bạn sẽ thấy đâu đâu cũng ngập tràn những mặt hàng đặc trưng dưới đây. Nếu nhanh nhạy kinh doanh những mặt hàng trong ngày này được cho là “hái ra tiền”.
1. Bánh ú lá tro
Bánh ú lá tro là món ăn truyền thống phố biến không thể thiếu trong dịp Tết Đoan ngọ ở Nam Trung Bộ và Nam Bộ và một số nơi của Miền Bắc. Giá bán từ 40 – 80 ngàn/chục tùy theo nhân và trọng lượng.
Chiếc bánh nhỏ xíu, thuôn dài hoặc hình chóp tam giác (tùy nơi gói), bánh có cả 3 loại nhân ngọt hoặc mặn hoặc không nhân. Bánh tro có vị thanh mát nên rất phù hợp vào tiết trời nóng bức. Bánh có vị ngai ngái nồng nồng của nước tro tàu nhưng khi đã nếm thử sẽ thấy vị mát, thanh và rất tốt cho đường tiêu hoá.
Món bánh này được bán nhiều nhất trong ngày Tết Đoan ngọ bởi người ta luôn tin rằng khi ăn bánh tro, cũng như hoa quả và rượu nếp vào ngày này, bệnh tật trong người sẽ tiêu tan hết.
2. Cơm rượu nếp
Cơm rượu nếp được bán rất nhiều trong Tết Đoan Ngọ. Đây là món ăn không thể thiếu, nhất là đối với những người miền Bắc. Theo quan niệm, vị nồng cay của rượu nếp sẽ khiến các loại kí sinh trong cơ thể bị tiêu diệt. Có 2 loại phổ biến là cơm rượu nếp cẩm và nếp cái hoa vàng. Giá bán từ 20 – 30 ngàn/nửa ký.
Cơm rượu nấu theo kiểu theo miền Nam có đặc trưng riêng khi vo thành từng viên.
3. Chè trôi nước
Chè trôi nước cũng là món ăn không thể thiếu trong ngày này. Hầu hết tại các khu chợ ở TP HCM đều có bán chè trôi nước với giá khoảng 20 nghìn/hộp.
4. Hoa quả theo mùa
Trong ngày này, người dân cũng có phong tục mua hoa quả về thắp hương. Hoa quả được chọn để cúng và ăn trong ngày Tết Đoan Ngọ chủ yếu là các loại quả mùa hè, tươi ngon và có vị chua chua, thơm nức.
Ở miền Bắc, những loại quả thời vụ điển hình như mận, vải, đào đều không thể thiếu trong mâm cúng. Đặc biệt là mận, vải. Nếu thiếu đi những thứ hoa quả này thì Tết Đoan Ngọ sẽ mất đi nhiều ý nghĩa của nó.
5. Thịt vịt
Ít ai biết rằng, trong ngày lễ giết sâu bọ ở nhiều địa phương của miền Trung, người ta lại ăn thịt vịt.
Dù là đầu tháng nhưng thịt vịt vẫn được ưa chuộng trong ngày Tết Đoan ngọ vì vịt là con sống dưới nước, nó có tính hàn, mát, ăn vào sẽ giúp cơ thể mát mẻ, bổ dưỡng, nhất là vào tiết trời tháng 5 oi bức.
